Πόσες φορές την εβδομάδα πηγαίνετε στη σχολή σας για μάθημα (παρακολούθηση);
Ποιο μεταφορικό μέσο χρησιμοποιείτε για να πάτε;
Για ένα φοιτητή που εργάζεται, πόσο εύκολο είναι να ακολουθήσει πιστά το πρόγραμμα παρακολουθήσεων;
Τι επιλογές έχει κάποιος για να αναπληρώσει κάποιο μάθημα που δεν μπόρεσε να παρακολουθήσει;
Τι γίνεται σε περιπτώσεις όπου κάποιος αδυνατεί να παρακολουθήσει μαθήματα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα (πχ λόγω κάποιας ασθένειας ή κάποιου τραυματισμού από αθλητική δραστηριότητα);
Τι επιλογές έχει κάποιος για να προετοιμαστεί δεύτερη (τρίτη κοκ) φορά σε μάθημα που έχει «κοπεί»;
Πόσο σχετίζονται τα θέματα των εξετάσεων με το περιεχόμενο των διαλέξεων;
Είναι πολύ πιθανό για ένα ή περισσότερα από τα παραπάνω ερωτήματα (προβλήματα;) να έχετε μια άποψη από προσωπική εμπειρία.
Κάποιες απαντήσεις (πιθανές λύσεις;) ίσως βρίσκονται σε όσα παραθέτονται στη συνέχεια.
Πως θα μπορούσαν οι Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας να βελτιώσουν τον τρόπο λειτουργίας των ιδρυμάτων Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης και την αποτελεσματικότητα της εκπαιδευτικής διαδικασίας;
Κάθε τμήμα ΑΕΙ και ΤΕΙ μπορεί να δημιουργήσει ένα online αρχείο των διαλέξεων κάθε μαθήματος (οπτικοακουστικό υλικό). Πολλά τμήματα υποστηρίζονται ήδη από κάποια πλατφόρμα ψηφιακής τάξης όπου συνήθως αναρτώνται οδηγίες και σημειώσεις σε ψηφιακή μορφή (αρχεία .doc, .pdf , .ppt κα) και δεν είναι καθόλου δύσκολο να αποκτήσουν και όσα δεν έχουν.
Αφού οι φοιτητές έχουν ήδη πρόσβαση σε κάποιο online εκπαιδευτικό υλικό, τι παραπάνω έχει να προσφέρει η παραπάνω πρόταση;
Η παραπάνω πρόταση βασίζεται στη λογική ότι οι φοιτητές, οι οποίοι στην πλειοψηφία τους έχουν πρόσβαση στο internet, μπορούν από το σπίτι τους να παρακολουθήσουν το μεγαλύτερο και πιο σημαντικό μέρος μιας διάλεξης, με το πλεονέκτημα ότι οι διαλέξεις θα είναι προϊόν εγγραφής κατόπιν επιμελούς προετοιμασίας και υπό συνθήκες ευνοϊκότερες από αυτές ενός αμφιθεάτρου.
Τι γίνεται όμως με το θέμα της προσωπικής επαφής του καθηγητή και των φοιτητών, ειδικά στην περίπτωση όπου υπάρχουν απορίες;
Σε πρώτη φάση, απορίες μπορούν να διατυπώνονται δημόσια και online, στο χώρο που φιλοξενείτε η διάλεξη. Στην επίλυσή τους μπορούν να συνεισφέρουν άλλοι φοιτητές αναρτώντας σχετικά σχόλια/απαντήσεις, με ύστατη την παρέμβαση καθηγητών και βοηθών στην διευθέτηση των ζητημάτων. (Πρακτική που εφαρμόζεται σε αρκετά τμήματα με τη μορφή forum συζήτησης).
Σε δεύτερη φάση, μπορεί να υπάρχει προκαθορισμένη εβδομαδιαία συνάντηση καθηγητών-φοιτητών για περαιτέρω διευκρινήσεις, συνάντηση κατά πολύ συντομότερη από τον προβλεπόμενο χρόνο των διαλέξεων για το εν λόγω μάθημα.
Οι παραπάνω συντομότερες συναντήσεις, δεν απαιτούν συχνότερη προσέλευση και παρουσία των φοιτητών στις σχολές τους;
Όχι, αν προγραμματιστούν έτσι ώστε να είναι συγκεντρωμένες σε μία ημέρα για τα μαθήματα ενός φοιτητή συγκεκριμένου εξαμήνου. Εναλλακτικά έχει σχεδόν ωριμάσει τεχνολογικά η λύση online επικοινωνίας ενός καθηγητή με σχετικά μεγάλο group φοιτητών. Τα «οπτικοακουστικά» πρακτικά μπορούν επίσης να εγγραφούν και να αναρτηθούν δημοσίως.
Είναι εφικτό να εφαρμοστεί η παραπάνω πρόταση άμεσα;
Ναι, κάθε καθηγητής και οι βοηθοί του έχουν συνήθως στην ευθύνη τους έναν σχετικά μικρό αριθμό μαθημάτων ανά εξάμηνο. Οι διαλέξεις αυτών των μαθημάτων μπορούν να προετοιμάζονται από εβδομάδα σε εβδομάδα.
Πως μπορούν οι καθηγητές και οι βοηθοί τους να εγγράψουν τις διαλέξεις των μαθημάτων;
Μια πρώτη λύση, αλλά ίσως όχι η καλύτερη, είναι να γίνει εγγραφή των διαλέξεων του τρέχοντος ακαδημαϊκού έτους, όπως αυτές θα δίνονται στα αμφιθέατρα, τοποθετώντας κατάλληλα μια κάμερα κατόπιν τεχνικών δοκιμών (φωτισμός, εστίαση κλπ). Όχι η καλύτερη λύση επειδή :
- Καταγράφονται οπτικοακουστικοί «θόρυβοι» οι οποίοι δεν προσφέρουν τίποτα και πολύ περισσότερο θα αποσπάσουν την προσοχή, θα «ενοχλήσουν» γνωστικά κάποιον που θα παρακολουθήσει την εγγεγραμμένη διάλεξη.
- Ο διδάσκοντας, λόγω της κάμερας και γνωρίζοντας ότι εγγράφεται η διαδικασία του μαθήματος έχει περισσότερο άγχος και , σε βαθμό που η πλειοψηφία των διδασκόντων δε θα δέχονταν να συμμετάσχουν. Μην αγνοήσουμε το γεγονός ότι
Δεύτερη λύση είναι η εγγραφή διαλέξεων όχι απαραίτητα σε χώρο αμφιθεάτρου και χωρίς την παρουσία φοιτητών. (Εφαρμόστηκε από το Υπουργείο Παιδείας για το ψηφιακό φροντιστήριο μαθημάτων της Γ’ Λυκείου ).
Δείτε επίσης video-lecture από το ΜΙΤ, καθώς και τον τρόπο οργάνωσής του.
Δίνεται η δυνατότητα επιμελούς προετοιμασίας της παρουσίασης και υπάρχουν επιλογές εγγραφής της διάλεξης χωρίς να φαίνεται ο διδάσκοντας.
Με ποιους τρόπους μπορεί να γίνει εγγραφή της διάλεξης χωρίς να φαίνεται ο διδάσκοντας. Υπάρχουν πλεονεκτήματα ή μειονεκτήματα με αυτή την μέθοδο εγγραφής;
- Συνδυάζοντας κάμερα και χαρτί, εγγράφεται ο ήχος και ο,τιδήποτε γράφεται.
- Συνδυάζοντας κάμερα και (μικρό) πίνακα (κιμωλίας, μαρκαδόρου ή διαδραστικό), εγγράφεται επίσης ο ήχος και ο,τιδήποτε γράφεται.
- Συνδυάζοντας pen tablet (digitizer), οποιοδήποτε λογισμικό για ψηφιακές σημειώσεις (powerpoint, paint κα) και λογισμικό καταγραφής της οθόνης ή μέρους αυτής, εγγράφεται ο ήχος και ο,τιδήποτε γράφεται στο pen tablet και μεταφέρεται στην οθόνη. (Η διαδικασία αυτή λέγεται screencasting και μειονεκτεί εξαιτίας του pen tablet, επειδή από κατασκευής δυσχεραίνει τη γραφή και αλλοιώνεται ο γραφικός χαρακτήρας)
- Συνδυάζοντας διαδραστικό πίνακα και λογισμικό καταγραφής της οθόνης του υπολογιστή ή μέρους αυτής, εγγράφεται ο ήχος και ο,τιδήποτε γράφεται στο διαδραστικό πίνακα και μεταφέρεται στην οθόνη. (Screencasting, με τον γραφικό χαρακτήρα να αποδίδεται αναλόγως των προδιαγραφών του διαδραστικού πίνακα, αλλά με μειονέκτημα το κόστος αυτού)
- Συνδυάζοντας παρουσιάσεις PowerPoint με animation και λογισμικό καταγραφής της οθόνης του υπολογιστή, εγγράφεται ο ήχος και ο,τιδήποτε εμφανίζεται διαδοχικά στην παρουσίαση. Πλεονεκτεί έναντι των παραπάνω όσον αφορά την ποιότητα της αποτυπωμένης πληροφορίας, είτε αυτή είναι κείμενο ή σχήματα, όπως επίσης το αρχείο της παρουσίασης είναι επαναχρησιμοποιήσιμο μειώνοντας το χρόνο και την προσπάθεια σε περίπτωσης αναθεώρησης και επαναγγραφής.
- Συνδυάζοντας παρουσιάσεις PowerPoint με animation, δυναμικές εφαρμογές GeoGebra (κυρίως για μαθήματα θετικών επιστημών) και λογισμικό καταγραφής της οθόνης του υπολογιστή, εγγράφεται ο ήχος, ο,τιδήποτε εμφανίζεται διαδοχικά στην παρουσίαση και οποιαδήποτε αλληλεπίδραση με το applet της GeoGebra. Έχει ίδια πλεονεκτήματα με την περίπτωση 5, αλλά και δυσκολία διαχείρισης της εγγραφής αλληλεπιδρώντας ταυτόχρονα με τη δυναμική εφαρμογή.
Προσωπική μας άποψη είναι ότι οι παραπάνω μέθοδοι πλεονεκτούν έναντι αυτών που φαίνεται ο διδάσκοντας, επειδή αυτός που παρακολουθεί τη διάλεξη γίνεται δέκτης της απαραίτητης και μόνο αυτής οπτικής και ηχητικής πληροφορίας για την επίτευξη των διδακτικών στόχων.
Γενικότερα, από τη μία χρονιά στην άλλη, οι διαλέξεις μπορούν να βελτιώνονται συμπληρώνοντας με υλικό που θα καλύπτει τις απορίες των προηγούμενων ετών, αλλά και οποιεσδήποτε εξελίξεις λαμβάνουν χώρα στο σχετικό επιστημονικό πεδίο.
Ακολουθούν κάποια πρόσφατα άρθρα, σχετικά με τα παραπάνω:
OER in the field: institutions solving problems openly
JISC's David Kernohan explores developments in open academic practice and policy and how open educational resources can help institutions meet their strategic goals..
Tech Therapy - The Chronicle of Higher Education
George Siemens, who leads Athabasca University’s Technology Enhanced Knowledge Research Institute, makes the case for why colleges should experiment with inviting tens of thousands of students to participate in their courses free online. The model poses challenges to traditional education models, bu...
Wired Campus - The Chronicle of Higher Education
One of the world’s biggest education publishers has joined with one of the most dominant and iconic software companies on the planet to bring colleges a new—and free—learning-management system with the hopes of upending services that affect just about every instructor, student, and college in the co...
